Points of interest

De Woudaap is een achtkante rietgedekte binnenkruier poldermolen in Krommeniedijk.

De molen is in of kort na 1651 gebouwd voor de bemaling van de polder 't Woud, die in die tijd werd aangelegd. Deze polder grensde in het zuiden aan de Krommenieër polder. In 1948 zijn beide polders samengevoegd tot de huidige Krommenieër-Woudpolder.

De molen is in 1864 vervijzeld. In 1951 is een elektromotor geplaatst, zodat de vijzel zowel door windkracht als elektrisch aangedreven kon worden. In 2008 is naast de molen een elektrisch gemaal geplaatst. Bij een restauratie, gepland voor 2008/2009, zal de motor verwijderd worden.

Dit uit de 17de eeuw stammende driebeukige pakhuis heeft een houten skelet en een kapconstructie van eiken krommers, zoals in de scheepsbouw werd gebruikt. Zoals de naam aangeeft werden er goederen uit de havenstad Riga in opgeslagen. Van 1908 tot 1941 wordt het pand onderdeel van stoomoliefabriek De Liefde. In 1953 wordt het verbouwd tot woonhuis en kregen de gevels de huidige vensters.

De Poelsluis naast het Ceres gemaal, vormt de verbinding van de Zaan met de polder Jisp, Wormer en Neck. De houten schutsluis uit 1630 is in 1788 vervangen door het nu aanwezige stenen exemplaar.

Slot Schagen vormt samen met de Grote Kerk op de naburige Markt het hart van Schagen. Het slot is gebouwd in 1430 door Willem de Bastaard, de eerste heer van Schagen. Het marktstadje lag wat hoger dan de omgeving omdat het op een landtaong ('Scaghon' of 'Schaga') lag, vanddar de naam Schagen. Alleen de twee ronde hoektorens en de funderingen van de zware brugpijlers in de slotgracht zijn de enige overblijfselen zijn van het oorspronkelijke kasteel.

De Poelboerderij verzorgt verschillende op de natuur gerichte activiteiten op drie locaties: het Wormer- en Jisperveld, het Bezoekerscentrum en het Veenweidepark De Trickel. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de grootste eigenaar van het veld, Natuurmonumenten en in toenemende mate met de boeren in het veld.

Kloppend hart
Het Bezoekerscentrum vormt het kloppend hart van De Poelboerderij. Vanuit hier verzorgt een deel van een team van 130 vrijwilligers en een betaalde medewerker excursies, voorlichting, (jeugd)educatie voor scholen en helpt met het beheer van het veld en het veenweidepark. Ook de organisatie achter de schermen wordt bijna helemaal door vrijwilligers gedaan.

Bron : http://www.poelboerderij.nl/

De firma Jan Dekker startte waarschijnlijk in 1885 met de productie van zeep in een houten pakhuis aan de Zaandijkerweg. In 1893 ontstond een drielaagse stenen fabriek, ontworpen door de Amsterdamse architecten Van Rossum en Vuijk. In 1896 werd de fabriek met één verdieping verhoogd. Na de brand in 1906 werd de zeepziederij in fraaie baksteenarchitectuur herbouwd. Het is één van de eerste Nederlandse gebouwen waarin een constructie van gewapend beton is toegepast. Het meest opvallend is het beeld van de adelaar met een spanwijdte van ruim zes meter bovenop de toren. Deze fungeerde lange tijd als baken voor de scheepvaart en reclame object voor het bedrijf. Eind jaren ’90 dreigde door verwaarlozing en leegstand het gebouw zelfs in te storten. Ook de reuzenvogel verloor heel wat brokken beton. 

Prima startpunt voor het lopen van de Molenroute. alternatief is betaald parkeren bij de Zaanse schans.

Op het meest noordelijke stukje van de Zaanse Schans staat oliemolen De Bonte Hen. De binnenkant van de molen spreekt zeer tot de verbeelding, vanwege de mooie bruintinten van het hout. De rond 1693 gebouwde molen is een achtkante bovenkruier met stelling (plateau rond de molen). Meerdere malen is de molen getroffen door blikseminslag en brand. Keer op keer werd het vuur op tijd gedoofd en steeds is de schade hersteld.

Tussen 1973 en 1978 is de molen helemaal gerestaureerd en weer ingericht met belangrijke onderdelen. Namelijk met: een koppel kantstenen, een voor- en een naslag, vuisters en stampers. Dit zijn de gereedschappen die oliewinning mogelijk maken. Regelmatig produceert de molen nog olie.

Startpunt van de Natuurboswandeling in het Amsterdamse Bos

De molen is gebouwd voor 1663 en is daarmee één van de oudere industriemolens in de Zaanstreek. Ook deze molen is aan het begin van de 20e eeuw onthoofd omdat men gebruik ging maken van een kleine motor. Hoewel het ontbreken van de kop en wieken jammerlijk is, geeft het een mooi beeld van de teloorgang van de Zaanse molenindustrie. De romp vormt de schakel tussen de molens en hun opvolgers, de fabrieken. In feite is het een oliefabriekje in een molenromp.

Bovenop specerijenpakhuis Indië’s Welvaren staat sinds 1955 molen De Huisman, maar ooit stonden ze naast elkaar. Snuifmolen De Huisman (1786) en specerijenmolen Indië’s Welvaren (1908) moesten wijken voor de stadsuitbreiding van Zaandam. Nu vormen de panden samen één modern bedrijf in een eeuwenoud jasje. Overal hangt de heerlijke geur van vers gemalen specerijen. Ondertussen malen drie paar molenstenen tropische producten in een hoek van het pakhuis. Aan het interieur van de authentieke winkel is veel zorg besteed. Ontdek hier de wereld van smaken en geuren, ook via een korte film en allerlei informatiepanelen.

Het Jonge Schaap is een zeskante, bovenkruiende houtzaagmolen. Die vorm was uniek onder de ruim 350 (!) zaagmolens die in de Zaanstreek stonden. De molen werd in 1680 gebouwd in het Westzijderveld in Zaandam en was daar actief tot de sloop in 1942. In 2007 werd de herbouw, waarbij zoveel mogelijk gebruik is gemaakt van de 17e eeuwse bouwmethodes, afgerond op de nieuwe locatie aan de Zaanse Schans. Sindsdien is Het Jonge Schaap weer in gebruik als houtzagerij.

Omdat de molen afhankelijk is van de houtverkoop wordt er, zodra de wind het toelaat, gewerkt. Bezoekers kunnen niet alleen kijken hoe het er in  een houtzaagmolen aan toe gaat, ook is er een film te zien over de herbouw van de molen. Daarnaast vertellen de molenaars graag over het werk in Het Jonge Schaap. De molen is toegankelijk voor minder validen.

Deze houtzaagmolen staat bekend als molentype paltrok, waarvan er ooit tweehonderd in de Zaanstreek stonden. Paltrokmolens hebben aan drie kanten een open werkvloer en vaak een donker, geteerd, molenlijf. Bij het kruien (op de wind draaien) wordt de hele molen over een zogeheten “rolring” rondgedraaid. De paltrok heet daarom ook wel een onderkruier. Dit in tegenstelling tot de bovenkruiende molens, waarvan alleen de bovenste kap inclusief wieken ronddraait.

De Gekroonde Poelenburg werd gebouwd in 1869 in Koog aan de Zaan. De molen verving een soortgenoot, die moest verdwijnen voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Alkmaar. In 1904 moest de molen opnieuw plaatsmaken. Toen werd hij verplaatst naar een plek aan De Gouw, een water in Zaandam-Oost. In 1963 tenslotte, is hij opnieuw afgebroken en herbouwd op de Zaanse Schans.

In 1968 is oliemolen de Zoeker op spectaculaire wijze verplaatst naar de Zaanse Schans. Het achttien ton wegende bovenstuk werd in zijn geheel (!) verplaatst. Tijdens het transport is de molen onder andere over de bovenleidingen van een spoorbaan getild. Ook was vervoer per boot nodig voor verplaatsing naar de oostelijke oever van rivier de Zaan. Transport en plaatsing duurden een dag en een nacht. Oliemolen de Zoeker is erg oud. In 1672 is de molen gebouwd in het Westzijderveld te Zaandijk, maar de Zoeker had er toen waarschijnlijk al 62 jaren opzitten als poldermolen. In 1891 is de oliemolen omgebouwd tot verfmolen. Tien jaar later is er toch weer een oliewerk in geïnstalleerd. Daarna verwerkte de molen tot 1940 nog cacaoafval, waarna de Zoeker stilstond en ten dode leek opgeschreven. Gelukkig kocht de gemeente Zaandijk de molen aan in de jaren vijftig. In 1958 draaide De Zoeker weer als… oliemolen!

In de Zaanstreek, het oudste industriegebied van West-Europa, stonden ooit duizend molens. Op de Zaanse Schans draaien nog altijd tien paar wieken. Een bezoek aan zo’n krakende, zwoegende houten machine is een indrukwekkend schouwspel. De molens zagen hout en malen olie, meel, specerijen en kleurstoffen. Leuke souvenirs voor thuis!

Iedere industriemolen op de Zaanse Schans biedt duidelijke informatie over het productieproces. Inclusief de bijbehorende kenmerkende geuren, zoals zaagsel en olie. Tijdens een bezoek leiden spannende, smalle trappen soms helemaal naar het molendak.

Door uitvinding van de krukas (1594) werd het mogelijk om zaagbladen op en neer te bewegen. De houtzaagmolen was geboren! Daarnaast rolden uit de talloze Zaanse molens eeuwenlang een eindeloze stroom grondstoffen: cacao, papier, steengruis, tabak, planken, vlas, etcetera.

Startpunt van de Boerenwandeling in het Amsterdamse Bos.

Startpunt van de molenroute

Startpunt van de Poelwandelingin het  Amsterdamse Bos.

Bosrandweg, 1187 Amstelveen

Polder Meerzicht is veel ouder dan het Amsterdamse Bos.

Toen de Haarlemmermeer nog een meer was kon het er aardig spoken. Bij een stevige zuidwester werd het water van de Nieuwe Meer hoog opgestuwd tot aan de Koenenkade. De oeverlanden waren dus nat en van weinig nut, ze bestonden uit rietveld met knotwilgen. Pas toen de Haarlemmermeer werd droogegelgd, halverwege de negentiende eeuw, werd ook een stuk oeverland van de Nieuwe Meer bedijkt. Zo onstond polder Meerzicht,

Dit natuurgebied was 5000 jaar geleden onderdeel van het Noord Hollandse Waddengebied, dat in 1638 als polder droog viel en door rationele blokvorminge verkaveling een typisch voorbeeld is van droogmakerij in de Zanstreek. Een gebied dat voornamelijk uit veengrond bestaat met brak kwel- en oppervlakte water, een prima plek voor bijzondere vegitatie van zoutinciderende plantensoorten zoals de Rietorchis, Echte koekoeksbloem, Zilte Rus en Schorrengras. Behalve brak grasland komt er in het midden van de Engewormer ook schraal hooiland voor.