De rivieren de Oude Rijn, de Vecht, de Waver en de Kromme Mijdrecht vormen de natuurlijke grenzen van het gebied. Daarnaast zorgen de plassen evenals vele boerensloten en weteringen voor nog meer water. 

Naast water zijn er uitgestrekte weilanden in het veenweidegebied, die bij uitstek het broedgebied zijn voor weidevogels als de kievit en de grutto.

Vanaf de twaalfde eeuw is begonnen van de moerassen een bewoonbaar gebied te maken. Door het droogvallen van de moerassen kwam het veen aan de oppervlakte. De opkomende industrie rond Amsterdam zorgde voor een toenemende vraag naar brandstof. Zo is er begonnen met het afgraven van veen om er turf van te maken. Hierdoor ontstond opnieuw een waterrijk gebied met plassen en legakkers, zoals dat nu nog terug te vinden is. Sommige delen zijn later opnieuw drooggemalen. Dit zijn de polders die behoren tot de laagst gelegen punten van Nederland.

Utrecht kent een grote verscheidenheid aan landschappen. Ten zuidwesten van de stad Utrecht ligt de landelijke Lopikerwaard en ten noordwesten ervan het veenweidegebied rond Vinkeveen en Mijdrecht. De stad Woerden ligt halverwege deze Groene Hart-regio's.

Noordelijk van de stad Utrecht liggen de Vechtstreek en de Loosdrechtse Plassen.

Het oosten van de provincie wordt doorsneden door de Utrechtse Heuvelrug. De Heuvelrug loopt tot aan Rhenen.

Tussen de Heuvelrug en de Rijn bevindt zich het landelijke Kromme-Rijngebied, dat met zijn fruitteelt aansluit op de Betuwe aan de overkant van de rivier.  Aan de andere kant van de Heuvelrug ligt de Gelderse Vallei met de grote plaats Veenendaal. De noordoosthoek van de provincie wordt in beslag genomen door de stad Amersfoort en het poldergebied van het Eemland. 

Welkom op het routepunt Heinoomsvaart, het startpunt van diverse wandel-, fiets-, skeeler- en kanoroutes. De routes zijn rondgaand en bewegwijzerd. Het routepunt Heinoomsvaart ligt in het hart van De Venen. Dit veenweidegebied met zijn karakteristieke langgerekte kavels is vanaf de twaalfde eeuw ontstaan door drooglegging van moerassen. Het landschap biedt prachtige panorama’s, met daarin vele overblijfselen van de (water) rijke historie van de streek. Ook de natuur maakt een bezoek aan De Venen meer dan de moeite waard. Op veel plaatsen in De Venen wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe natuur.