Zaans Erfgoedroute, Zaanse schans

De wandelroute Zaans Erfgoedroute (geel) laat u kennismaken met het weergaloze industrielandschap op beide oevers van de Zaan. De route bevat open stukken langs de Zaanse Schans en de Engewormer.

Afstand	7.60 km
Gemarkeerd	Dit is een gemarkeerde route.
Reacties	Er is 1 reactie op deze route
Meer	Hoogteprofiel

Weersvoorspelling komende 3 uur (Buienradar.nl)

Je kunt deze site helpen met donaties

1G4mv9kotFRgqGioZzm2Nx5qvLhZtmXczq

Hoogteprofiel

Routekaart

Gebieden/Netwerken

Meer wandelroutes : Zaanstad

In de gemeente Zaanstad vindt je diverse leuke wandelroutes. Ze voeren je langs het industieel erfgoed aan de Zaan en de Zaanse Schans.

Wandellocatie Nationaal landschap Laag Holland

Meer wandelroutes : Nationaal landschap Laag Holland

Laag, lager, laagst. Mens en natuur hebben in Laag Holland samengewerkt om iets heel moois onder de zeespiegel te maken. Dat vind je terug in de openheid, de prachtige rechte lijnen, en de beschermde stads- en dorpsgezichten. Daarom is Laag-Holland een nationaal landschap. Dat betekent dat het landschap intact moet blijven. Geen grootschalige nieuwbouw dus, maar oude molens, droogmakerijen, weidse uitzichten, en ruimte voor rust en natuur.

Werelderfgoed
Twee van de zeven Nederlandse vermeldingen op Werelderfgoedlijst van VN-cultuurorganisatie Unesco liggen in Laag Holland. Dat onderstreept de grote historische betekenis van het gebied: oud, mooi en uniek in de wereld. De Stelling van Amsterdam kreeg in 1996 een vermelding op de Werelderfgoedlijst, in 1999 gevolgd door de Beemster.

Bron : http://www.laagholland.nl/nationaal-landschap

Meer wandelroutes : Noord-Holland

Meer wandelroutes : Wormerland

De gemeente Wormerland ontstond in 1991 door de samenvoeging van de gemeenten Jisp, Wijdewormer en Wormer. In deze gemeente vind je wandelroutes van Natuurmonumenten en het wandelnetwerk Noord-Holland. Langs de Poel en de Zaan is het mooi wandelen, een leuke combinatie van natuur en cultureel erfgoed.

Netwerk Wandelnetwerk Noord-Holland, Laag Holland

Meer wandelroutes : Wandelnetwerk Noord-Holland, Laag Holland

Het wandelnetwerk in Noord-Holland biedt steeds nieuwe mogelijkheden voor een gezonde, sportieve en interessante wandeling in Noord-Holland. Ook bij jou om de hoek hebben we de leukste routes geselecteerd, door mooie landschappen, lintdorpen en natuurgebieden, over boerenlandpaden, eeuwenoude dijken en langs historische locaties. En nog mooier: jaarlijks worden er nieuwe routes toegevoegd.

Points of interest

De Bonte Hen

Op het meest noordelijke stukje van de Zaanse Schans staat oliemolen De Bonte Hen. De binnenkant van de molen spreekt zeer tot de verbeelding, vanwege de mooie bruintinten van het hout. De rond 1693 gebouwde molen is een achtkante bovenkruier met stelling (plateau rond de molen). Meerdere malen is de molen getroffen door blikseminslag en brand. Keer op keer werd het vuur op tijd gedoofd en steeds is de schade hersteld.

Tussen 1973 en 1978 is de molen helemaal gerestaureerd en weer ingericht met belangrijke onderdelen. Namelijk met: een koppel kantstenen, een voor- en een naslag, vuisters en stampers. Dit zijn de gereedschappen die oliewinning mogelijk maken. Regelmatig produceert de molen nog olie.

De Huisman

Bovenop specerijenpakhuis Indië’s Welvaren staat sinds 1955 molen De Huisman, maar ooit stonden ze naast elkaar. Snuifmolen De Huisman (1786) en specerijenmolen Indië’s Welvaren (1908) moesten wijken voor de stadsuitbreiding van Zaandam. Nu vormen de panden samen één modern bedrijf in een eeuwenoud jasje. Overal hangt de heerlijke geur van vers gemalen specerijen. Ondertussen malen drie paar molenstenen tropische producten in een hoek van het pakhuis. Aan het interieur van de authentieke winkel is veel zorg besteed. Ontdek hier de wereld van smaken en geuren, ook via een korte film en allerlei informatiepanelen.

De Kat

In de Zaanstreek, het oudste industriegebied van West-Europa, stonden ooit duizend molens. Op de Zaanse Schans draaien nog altijd tien paar wieken. Een bezoek aan zo’n krakende, zwoegende houten machine is een indrukwekkend schouwspel. De molens zagen hout en malen olie, meel, specerijen en kleurstoffen. Leuke souvenirs voor thuis!

Iedere industriemolen op de Zaanse Schans biedt duidelijke informatie over het productieproces. Inclusief de bijbehorende kenmerkende geuren, zoals zaagsel en olie. Tijdens een bezoek leiden spannende, smalle trappen soms helemaal naar het molendak.

Door uitvinding van de krukas (1594) werd het mogelijk om zaagbladen op en neer te bewegen. De houtzaagmolen was geboren! Daarnaast rolden uit de talloze Zaanse molens eeuwenlang een eindeloze stroom grondstoffen: cacao, papier, steengruis, tabak, planken, vlas, etcetera.

De Os

De molen is gebouwd voor 1663 en is daarmee één van de oudere industriemolens in de Zaanstreek. Ook deze molen is aan het begin van de 20e eeuw onthoofd omdat men gebruik ging maken van een kleine motor. Hoewel het ontbreken van de kop en wieken jammerlijk is, geeft het een mooi beeld van de teloorgang van de Zaanse molenindustrie. De romp vormt de schakel tussen de molens en hun opvolgers, de fabrieken. In feite is het een oliefabriekje in een molenromp.

De Zoeker

In 1968 is oliemolen de Zoeker op spectaculaire wijze verplaatst naar de Zaanse Schans. Het achttien ton wegende bovenstuk werd in zijn geheel (!) verplaatst. Tijdens het transport is de molen onder andere over de bovenleidingen van een spoorbaan getild. Ook was vervoer per boot nodig voor verplaatsing naar de oostelijke oever van rivier de Zaan. Transport en plaatsing duurden een dag en een nacht. Oliemolen de Zoeker is erg oud. In 1672 is de molen gebouwd in het Westzijderveld te Zaandijk, maar de Zoeker had er toen waarschijnlijk al 62 jaren opzitten als poldermolen. In 1891 is de oliemolen omgebouwd tot verfmolen. Tien jaar later is er toch weer een oliewerk in geïnstalleerd. Daarna verwerkte de molen tot 1940 nog cacaoafval, waarna de Zoeker stilstond en ten dode leek opgeschreven. Gelukkig kocht de gemeente Zaandijk de molen aan in de jaren vijftig. In 1958 draaide De Zoeker weer als… oliemolen!

Natuurgebied Engewormer

Dit natuurgebied was 5000 jaar geleden onderdeel van het Noord Hollandse Waddengebied, dat in 1638 als polder droog viel en door rationele blokvorminge verkaveling een typisch voorbeeld is van droogmakerij in de Zanstreek. Een gebied dat voornamelijk uit veengrond bestaat met brak kwel- en oppervlakte water, een prima plek voor bijzondere vegitatie van zoutinciderende plantensoorten zoals de Rietorchis, Echte koekoeksbloem, Zilte Rus en Schorrengras. Behalve brak grasland komt er in het midden van de Engewormer ook schraal hooiland voor.

De Gekroonde Poelenburg

Deze houtzaagmolen staat bekend als molentype paltrok, waarvan er ooit tweehonderd in de Zaanstreek stonden. Paltrokmolens hebben aan drie kanten een open werkvloer en vaak een donker, geteerd, molenlijf. Bij het kruien (op de wind draaien) wordt de hele molen over een zogeheten “rolring” rondgedraaid. De paltrok heet daarom ook wel een onderkruier. Dit in tegenstelling tot de bovenkruiende molens, waarvan alleen de bovenste kap inclusief wieken ronddraait.

De Gekroonde Poelenburg werd gebouwd in 1869 in Koog aan de Zaan. De molen verving een soortgenoot, die moest verdwijnen voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Alkmaar. In 1904 moest de molen opnieuw plaatsmaken. Toen werd hij verplaatst naar een plek aan De Gouw, een water in Zaandam-Oost. In 1963 tenslotte, is hij opnieuw afgebroken en herbouwd op de Zaanse Schans.

Het Jonge Schaap

Het Jonge Schaap is een zeskante, bovenkruiende houtzaagmolen. Die vorm was uniek onder de ruim 350 (!) zaagmolens die in de Zaanstreek stonden. De molen werd in 1680 gebouwd in het Westzijderveld in Zaandam en was daar actief tot de sloop in 1942. In 2007 werd de herbouw, waarbij zoveel mogelijk gebruik is gemaakt van de 17e eeuwse bouwmethodes, afgerond op de nieuwe locatie aan de Zaanse Schans. Sindsdien is Het Jonge Schaap weer in gebruik als houtzagerij.

Omdat de molen afhankelijk is van de houtverkoop wordt er, zodra de wind het toelaat, gewerkt. Bezoekers kunnen niet alleen kijken hoe het er in een houtzaagmolen aan toe gaat, ook is er een film te zien over de herbouw van de molen. Daarnaast vertellen de molenaars graag over het werk in Het Jonge Schaap. De molen is toegankelijk voor minder validen.

Lunchroom Westerveer

Prima startpunt voor het lopen van de Molenroute. alternatief is betaald parkeren bij de Zaanse schans.

Zeepziederij De Adelaar

De firma Jan Dekker startte waarschijnlijk in 1885 met de productie van zeep in een houten pakhuis aan de Zaandijkerweg. In 1893 ontstond een drielaagse stenen fabriek, ontworpen door de Amsterdamse architecten Van Rossum en Vuijk. In 1896 werd de fabriek met één verdieping verhoogd. Na de brand in 1906 werd de zeepziederij in fraaie baksteenarchitectuur herbouwd. Het is één van de eerste Nederlandse gebouwen waarin een constructie van gewapend beton is toegepast. Het meest opvallend is het beeld van de adelaar met een spanwijdte van ruim zes meter bovenop de toren. Deze fungeerde lange tijd als baken voor de scheepvaart en reclame object voor het bedrijf. Eind jaren ’90 dreigde door verwaarlozing en leegstand het gebouw zelfs in te storten. Ook de reuzenvogel verloor heel wat brokken beton.